ماموریت «سرپرست باجلان» در بانک پارسیان / احیای غول زخم‌خورده  

تیتر20- بانک پارسیان اکنون با ناخدای جدیدی روبروست: مجید باجلان، که به تازگی سکان سرپرستی را پس از استعفای مدیرعامل پیشین به دست گرفته است. 

این تغییر، همچون فصلی نو در زمانی پرپیچ‌وخم، نویدبخش چالش‌ها و فرصت‌هایی است که در افق مالی بانک ظاهر می‌شود. 

تصور کنید بانکی را که ریشه‌هایش به دهه‌های پیش بازمی‌گردد، با دارایی‌های عظیم و شبکه‌ای گسترده، اما زخم‌خورده از نوسانات ارزی، مطالبات انباشته و فشارهای نظارتی. 

باجلان، همچون قهرمانی که از دل بحران‌ها برمی‌خیزد، باید اولویت‌هایی چون تقویت کفایت سرمایه، مدیریت ریسک مطالبات مشکوک‌الوصول و تنوع‌بخشی به درآمدها را در دستور کار قرار دهد. 

در چنین میدانی، لازم است که نقاط قوت و ضعف بانک را ترسیم کنیم: از رشد چشمگیر سود خالص و سرمایه‌گذاری‌ها که می‌درخشند، تا هزینه‌های فزاینده و زیان‌های عملیاتی که سایه‌های تاریک بر آن می‌افکنند. 

با نگاهی از بالا، این تحلیل نه تنها وضع موجود را می‌کاود، بلکه الزامات سیاستی را برای سرپرست جدید پیشنهاد می‌دهد؛ از اصلاح ساختار تسهیلات تا بهره‌گیری از برنامه‌های افزایش سرمایه.

چالش‌های هزینه‌ای و فرصت‌های درآمدی
بانک پارسیان، همچون شهری باستانی که دیوارهایش ترک‌خورده اما گنجینه‌هایش هنوز پابرجاست، با هزینه‌هایی روبروست که رشد منفی چشمگیری نشان می‌دهند. 

در حسابداری، «رشد منفی» برای اقلام هزینه‌ای به معنای افزایش در میزان هزینه‌هاست؛ زیرا هزینه‌ها ذاتا منفی تلقی می‌شوند و رشد منفی آن‌ها یعنی عمیق‌تر شدن این منفی‌بودن، که می‌تواند سودآوری را تهدید کند. 

برای نمونه، هزینه کارمزد در سال ۱۴۰۳ به منفی ۲ هزار و ۲۲۱ میلیارد و ۵۰۴ میلیون تومان رسیده، که نسبت به منفی ۱ هزار و ۸۵ میلیارد و ۴۲۰ میلیون در ۱۴۰۲، رشد منفی ۱۰۵ درصدی را تجربه کرده است. 

این افزایش، همچون طوفانی که کشتی را به لرزه درمی‌آورد، نشان‌دهنده فشارهای عملیاتی است. با این حال، نقاط قوتی همچون رشد سود مبادلات ارزی که ۴۰ درصدی بوده همچون باد مساعدی عمل می‌کند و بانک را به پیش می‌راند. 

هزینه‌های اداری و عمومی نیز رشد منفی ۶۰ درصدی داشته‌اند، از منفی ۵ هزار و ۳۸۱ میلیارد و ۶۴۷ میلیون تومان در ۱۴۰۲ به منفی ۸ هزار و ۶۲۷ میلیارد و ۱۰۸ میلیون در ۱۴۰۳. این امر، ضرورت کنترل هزینه‌ها را برای سرپرست جدید برجسته می‌سازد. 

در مقابل، سود سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های غیربانکی، همچون گنجی ناگهانی، رشد عجیب و غریبی را نشان می‌دهد، هرچند این درآمد موقتی است و ظرفیت دائمی برای بانک محسوب نمی‌شود، چرا که وابسته به نوسانات بازار سرمایه است.

مطالبات مشکوک‌الوصول؛ سایه‌ای بر تسهیلات
در عمق داستان مالی پارسیان، تسهیلات اعطایی همچون رودخانه‌ای پرتلاطم جریان دارد، جایی که مطالبات مشکوک‌الوصول رشد منفی ۲۲۶ درصدی را تجربه کرده‌اند.

 
هزینه این مطالبات در ۱۴۰۳ به منفی ۱۶ هزار و ۴۰۳ میلیارد و ۶۸۰ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسیده، در مقایسه با منفی ۵ هزار و ۳۲ میلیارد و ۲۰۱ میلیون و ۶۰۰ هزار در ۱۴۰۲. 

این رشد منفی، که به معنای افزایش زیان ناشی از وصول‌نشدن مطالبات است، ضعفی ساختاری را آشکار می‌کند و سرپرست جدید را به اولویت وصول مطالبات و تقویت وثایق فرا می‌خواند. 

جمع تسهیلات اعطایی و مطالبات از اشخاص غیردولتی (ریالی) رشد مثبتی داشته، اما زیرلایه‌های آن چالش‌برانگیز است: مطالبات مشکوک‌الوصول ریالی از ۱۹ هزار و ۸۳۷ میلیارد و ۵۳۴ میلیون تومان در ۱۴۰۲ به ۳۴ هزار و ۹۰۵ میلیارد و ۱۷ میلیون در ۱۴۰۳ افزایش یافته. 

مطالبات معوق نیز ۲ برابر شده، از ۵۱۰ میلیارد و ۹۴۹ میلیون تومان به ۱ هزار و ۲۱۶ میلیارد و ۵۷۸ میلیون. 

با این وجود، نسبت مطالبات غیرجاری به کل مطالبات (NPL) بهبود یافته و از ۲۵.۳ درصد در ۱۴۰۲ به ۲۱ درصد در ۱۴۰۳ رسیده، که نقطه قوتی در مدیریت ریسک است. 

ارزش وثایق برای مطالبات مشکوک‌الوصول نیز افزایش یافته، از ۹ هزار و ۲۰۴ میلیارد و ۹۵۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان به ۱۲ هزار و ۵۲۰ میلیارد و ۵۹۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان، که این امر همچون سپری محافظ عمل می‌کند.

سود عملیاتی و خالص: دو روی یک سکه
سود عملیاتی بانک، همچون قهرمانی شکست‌خورده، رشد منفی ۲۰۱ درصدی را نشان می‌دهد: از منفی ۳ هزار و ۱۹۶ میلیارد و ۲۹۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان در ۱۴۰۲ به منفی ۹ هزار و ۶۰۶ میلیارد و ۹۰۶ میلیون تومان در ۱۴۰۳. 

این زیان فزاینده، ضعفی کلیدی است که «سرپرست باجلان» باید با اصلاح رویکرد تسهیلات و تنوع‌بخشی به درآمدها مقابله کند. 

باید گفت که ارقام ۱۴۰۳ هنوز حسابرسی نشده‌اند و قطعی نیستند، بنابراین تحلیل‌ها باید با احتیاط همراه باشد. 

در سوی روشن‌تر، سود خالص رشد ۶۴۱۷ درصدی داشته و سود پایه هر سهم از منفی ۶۳ تومان در ۱۴۰۲ به مثبت ۲۷۹ تومان در ۱۴۰۳ رسیده، که این تحول همچون طلوعی امیدبخش است. 

سود انباشته نیز از منفی ۵ هزار و ۶۵۵ میلیارد و ۹۶۶ میلیون تومان به ۲۹ هزار و ۷۹۵ میلیارد و ۱۱۸ میلیون رسیده، با رشد ۶۲۷ درصدی. 
این نقاط قوت، پایه‌ای برای افزایش سرمایه فراهم می‌کند، جایی که بانک پارسیان برنامه افزایش ۱۳۶ درصدی سرمایه از محل سود انباشته را اعلام کرده، از ۱۵.۶ هزار میلیارد به ۳۶.۸ هزار میلیارد تومان، به منظور بهبود کفایت سرمایه.

زوم بر نقدینگی و کفایت سرمایه
نسبت پوشش نقدینگی در ۱۴۰۳ برای ریال ایران ۴۴.۵۵ درصد، دلار آمریکا ۲۷.۵۱ درصد و یورو ۳۷.۷۲ درصد است، که هرچند مثبت، اما نشان‌دهنده نیاز به تقویت ذخایر ارزی دارد. 

جمع کل سپرده‌ها رشد مثبتی داشته، اما کفایت سرمایه بانک در پایان ۱۴۰۳ تنها ۴.۶ درصد است، که ضعفی جدی در برابر الزام برنامه هفتم توسعه برای رسیدن به ۸ درصد تا پایان ۱۴۰۵ محسوب می‌شود. 

بانک برنامه‌ای مدون برای استحکام تامین مالی، وصول مطالبات و تبدیل دارایی‌های غیرمولد به نقد تدوین کرده، که پیش‌بینی می‌کند تا پایان ۱۴۰۷ به بیش از ۱۲ درصد برسد. 

درآمد از تسهیلات و سپرده‌گذاری‌ها رشد مثبتی نشان می‌دهد، اما درآمد سرمایه‌گذاری در سهام، با رشد چشمگیر، موقتی است و نباید به عنوان ظرفیت دائمی تلقی شود.

ترسیم وضع موجود و توصیه‌های سیاستی
بانک پارسیان در وضع موجود، همچون درختی تنومند اما تن خراشیده، نقاط قوتی چون رشد سود خالص و بهبود NPL دارد که می‌تواند پایه‌ای برای رشد باشد، اما ضعف‌هایی مانند افزایش هزینه‌ها و زیان عملیاتی تهدیدکننده هستند. 

سرپرست جدید، مجید باجلان، باید اولویت‌هایی چون تسریع وصول مطالبات مشکوک‌الوصول، کنترل هزینه‌های اداری و کارمزد، و اجرای برنامه افزایش سرمایه را پیگیری کند. 

توصیه سیاستی اما: تمرکز بر تنوع‌بخشی به درآمدها فراتر از سرمایه‌گذاری‌های موقتی، تقویت وثایق تسهیلات، و سرمایه‌گذاری در فناوری برای بهبود نقدینگی. با این رویکرد، بانک می‌تواند از طوفان‌ها عبور کند و به ساحلی پایدار برسد.